Tekst BKB
Foto Nadine van den Berg
Als je Boy Zandbergen, oprichter van stichting Onzichtbaar Den Haag, voor het eerst spreekt, merk je gelijk de enorme passie en drive. Aan ambitie is er geen gebrek. Hij wil het liefst de kloof tussen de overheid en de samenleving oplossen met zijn belevingsgerichte trainingen, maar hij ziet ook in dat dat niet zomaar zal gaan. “Je zult eerst het inzicht moeten hebben, dan kun je pas na gaan denken over wat je anders moet gaan doen.”
Wat is Onzichtbaar Den Haag precies? Hoe is deze stichting ontstaan?
Zandbergen: “Onze ervaringsdeskundigen komen uit de modder van de multiproblematiek, bestaansonzekerheid, afhankelijkheid en armoede. Allemaal hebben wij om hulp moeten vragen. Honderden ontmoetingen zijn er geweest met diverse instanties en op veel manieren is geprobeerd om ons op weg te helpen. Van een gesprek bij de balie bij de gemeente tot via een folder van een ministerie.”
Hebben die manieren geholpen?
“Niet echt. Sterker nog, soms zijn we er nog meer in verward en verstrikt geraakt. Het systeem, of de mensen die erin werken, zijn niet altijd dienend voor jou. Maar we zijn er uitgekomen en creëren nu met een groep van trainers en ervaringsdeskundigen, of beter gezegd: vernieuwers uit het sociale domein, belevingsgerichte trainingen. Wij laten je als deelnemer voelen hoe het is om in een kwetsbare situatie te zitten en laten je ervaren welke impact het werk van een overheidsinstantie daarin kan hebben.”
Aan wat voor training moeten we dan denken?
“Door verhalen te vertellen die binnenkomen, kunnen wij goed die belevingswereld nabootsen. Door middel van social escape rooms bijvoorbeeld, waarin je een personage wordt en ervaart hoe het is om op die bank of aan die keukentafel te zitten. Het draait allemaal om voelen, om reflectie. In actie zijn we al genoeg. We zijn te snel geneigd om in actie over te willen gaan, iets nieuws te willen bouwen zodra we tot inzicht zijn gekomen. Dan komt er weer een nieuw project, een andere flyer of een vervangende instantie. Daar gaat het ons niet om.”
Maar waar gaat het dan wel om?
“Systeemverandering, dat is uiteindelijk onze missie. Wij willen mensen eerst aanzetten tot reflectie. Wat is mijn aandeel en invloed? Ben ik onderdeel van de oplossing of onderdeel van het probleem? Dat betekent dat je even moet stilstaan en kijken naar het grotere geheel. Dat leidt vaak tot nieuwe inzichten. Met onze trainingen willen we menselijkheid weer terug laten komen in bijvoorbeeld communicatie.”
Is er een voorbeeld van een training waar dit terugkomt?
“Ja, neem de Bende van Ellende. Dat is een scenario waarin je een tasje met post krijgt dat steeds voller raakt. Meer brieven, diverse afzenders, en dan weer een flyer of folder erbij. Doe dit, doe dat. Als je deze training volgt, merk je dat je als instantie onderdeel bent van een groter geheel. Je kunt wel hulp aanbieden, maar wees je bewust van die grotere context die er speelt. Pas dan kun je een verschil maken voor deze kwetsbare groep.”
Wat leren de deelnemers na hun training?
“Het bewustzijn dat je als instantie niet de enige bent die communiceert richting deze mensen. En dat je moet opletten met de toon en mogelijke betutteling; dat je deze groep niet anders of zelfs als dom gaat behandelen. Het gaat hier namelijk niet om domme mensen, het gaat om mensen die in een problematische situatie zitten, dat is iets anders. Afhankelijk geworden van het systeem, maar de enige manier om daaruit te komen is via het systeem. Dat maakt het complex en tot een rare relatie. Deze mensen zijn ook vaak de controle en de invloed op hun eigen leven kwijt.“
Worden de lessen uit de trainingen al toegepast?
“Dat durf ik wel te zeggen. We zien vaak dat deelnemers na onze training met tranen in hun ogen naar buiten lopen. Dan zijn ze geraakt, en dat is ook waar wij het voor doen. Ik ben ervan overtuigd dat we daardoor ook van alles in beweging brengen. We zetten mensen opnieuw ‘aan’: voor wie doe ik mijn werk en waarom is dat belangrijk?“
Even hardop dromen, wat kunnen we in 2024 verwachten van Onzichtbaar Den Haag?
“Dat we in elk ministerie en bij alle Nederlandse gemeenten een vast onderdeel zijn van het pakket met trainingen! Maar ook dat we het weer leuk gaan vinden om met elkaar aan de slag te gaan met die maatschappelijke vraagstukken, met ervaringsdeskundigen in co-creatie. De systeemwereld mag wat meer in de leefwereld, en andersom. Dat wil ik dichter bij elkaar brengen.”
